صنعت ساختمانسازي سبز اين روزها مفهوم چندان ناآشنايي نيست، چون اهميت توسعه تفكر سبز روز به روز به ابعاد مختلف زندگي بشر نفوذ ميكند و در اين رهگذر ساختمانسازي نيز بينصيب نبوده است. در سالهاي اخير، نسل جديدي از مواد اوليه ساختمانسازي كه بر مبناي الگوها و استانداردهاي زيست محيطي با عنوان «مصالح ساختماني سبز» توليد ميشوند، روانه بازارهاي جهاني ميشوند، كه از آن جمله ميتوان به سيمانهاي سبز به عنوان يكي از مهمترين مصالح ساختماني در ساختمانسازي مدرن اشاره كرد.
هم اكنون صنايع توليد مصالح ساختماني به عنوان يكي از آلايندهترين صنايع در دنيا به شمار ميآيند كه نقش قابل توجهي در افزايش سطح گازهاي گلخانهاي اتمسفر زمين دارند. در حقيقت در صنايع توليد مصالح ساختماني زنجيره گستردهاي از فاكتورها، از كارخانجات توليدكننده دود و آلايندههاي زيستمحيطي گرفته تا كاميونهاي حامل مواد توليد شده كه عمدتا به دليل نوع سوختي كه مصرف ميكنند، نقش غيرقابل انكاري در افزايش حجم گازهاي گلخانهاي زمين ايفا ميكنند.
در سالهاي اخير، استراتژي نويني در بسياري از كشورهاي جهان تبيين شده كه بر مبناي آن كارخانجات توليدكننده مصالح ساختماني با صرف انرژي كمتر، مواد مورد نظر را توليد ميكنند. نتيجه چنين نگرشي، كند شدن روند تغييرات جوي خواهد بود. شايد تصاويري از كارخانجات بزرگ توليدكننده مصالح ساختماني را ديده باشيد كه گرچه اغلب به خارج از شهرها و مناطق مسكوني منتقل شدهاند اما همچنان حجم عظيمي از گازهاي آلاينده و گلخانهاي را روانه آسمان و اتمسفر ميكنند. اما چه موقع ميتوان با چنين بلايي خداحافظي كرد؟
كارشناسان معتقدند تنوع در توليد محصولات ساختماني ميتواند آغازي بر اين فرآيند باشد.
به عنوان مثال، محققان شركتي در آمريكا تلاش گستردهاي را در زمينه توليد نسل جديدي از سيمانهاي صنعتي و ساختماني آغاز كردهاند كه در مقايسه با روشهاي فعلي، سطح مصرف انرژي در توليد آنها به مراتب كمتر خواهد بود. در كنار اين محصول، نوعي ديوار پيشساخته موسوم به «ديوار خشك» ساخته شده است كه ضمن صرف انرژي و آلايندگي به مراتب كمتر در فرآيند توليد، تحولي بيسابقه در ساختمانسازي عصر حاضر ايجاد ميكند. آنچه كه در بخش قابل توجهي از فناوريهاي توليد مصالح ساختماني مورد توجه قرار ميگيرد، پيدا كردن مصالح ساختماني جايگزيني است كه براي توليد آنها انرژي كمتري صرف شده و در عين حال آلودگي ناچيزي نيز توليد شود.
توجه جدي به فرآيند توليد مصالح ساختماني به روش سبز تا آنجا اهميت دارد كه برآورد شده سالانه بابت توليد سيمان پورتلند در سراسر دنيا، بيش از 5/2 ميليارد تن دي اكسيد كربن روانه جو زمين ميشود. اخيرا فرآيند جديدي در زمينه توليد سيمان ابداع شده است كه در آن، نيمي از حجم گازهاي گلخانهاي كه طي فرآيند توليد اين محصول توليد ميشود، كاسته ميشود. در اين فرآيند كه از آن به عنوان فناوري نوين صنايع توليد مصالح ساختمانسازي ياد ميشود، آب نيز به عنوان محصول جانبي توليد ميشود. از آن گذشته، اگر چنين كارخانجاتي در كنار تاسيسات و كارخانجاتي تاسيس شوند كه با استفاده از ذغال سنگ كار ميكنند، ميتوانند آلايندههاي كربني توليد شده در اين كارخانجات را به عنوان ماده خام جذب كنند.
در صنايع توليد مصالح ساختماني، سيمان نقش قابل توجهي را به خود اختصاص داده، تا آنجا كه طيف وسيعي از فناوريها و ابداعات صورت گرفته در اين صنعت، به توليد بلوكهاي سيمان بهتر، آن هم با صرف انرژي و توليد حجم كمتري از گازهاي گلخانهاي مربوط ميشود.
يكي از اين فناوريها كهPoraver نام دارد، براي توليد نسل جديدي از بلوكهاي سيماني به كار گرفته ميشوند كه در عين سبكي خيرهكننده، غيرسمي هستند و از ثبات شيميايي قابل توجهي نيز برخوردارند. رطوبت در اين بلوكها تاثيري نداشته و توليد آنها نيز بدون توليد بوهاي نامطبوع و آزاردهنده انجام ميشود. در توليد اين بلوكها از نوعي شيشه نيز استفاده ميشود و تلاش شده جايگزيني مناسب براي توليد بلوكهاي سنتي باشند كه از سيمان، آهك و ماسه ساخته ميشوند. به تازگي اين نوع بلوكهاي پيشرفته در ساخت يك مدرسه و همچنين بناي ساختماني در ايالت آلاباماي آمريكا استفاده شده كه قرار است سال آينده اجلاس8G در آن برگزار شود. محققان نتايج اوليه بهكارگيري چنين فناورياي را در ساختمانسازي اميدواركننده ارزيابي كردهاند و معتقدند چنين ايدههايي ميتواند آغازي درخشان براي توسعه فناوريهاي سبز در صنايع ساختمانسازي در سراسر جهان باشد.
نسلجديدي از مواد اوليه ساختمانسازي روانه بازارهاي جهاني شدهاند كه سيمانهاي سبز مهمترين آنها هستند
در چنين فرآيندي، كنار گذاشتن روشهاي سنتي و همچنين مصالح ساختماني سنتي، دو مقوله مهم و مرتبط با هم هستند كه در صورت تحقق، كمك قابل توجهي به حفظ محيط زيست زمين ميشود. اينجا تنها يك عامل به عنوان مانعي بزرگ خودنمايي ميكند: شجاعت. كنار گذاشتن سيماني كه با توليد گازهاي آلاينده قابل توجه همراه است، كار دشواري است.
در كنار چنين نگرشهايي، برخي محققان نظير تيمي از دانشمندان كره جنوبي، ايدههاي وسيعتر و جاهطلبانهتري را مطرح ميكنند كه در آنها به طراحي و ساخت شهرهايي پرداخته ميشود كه به عنوان «شهرهاي آينده» شناخته ميشوند. در چنين پروژههايي، در حالي كه از مواد جديدي براي احداث بناها استفاده ميشود، تلاش ميشود تا كيفيت زندگي نيز ارتقا پيدا كند و با تكيه بر پيشرفتهاي نرمافزاري، اقدامات گستردهاي آن هم به صورت غيرمستقيم، براي كاهش گازهاي گلخانهاي انجام شود.
چنين شهري 3 ويژگي منحصربهفرد فشردگي، هوشمندي و سبز بودن را دارد. در پروژه اخير كه در اطراف سئول ساخته خواهد شد و به «شهر فردا» شهرت يافته است، همه چيز تنها با اشاره انگشت انجام ميشود: خريد كردن، رانندگي و نظاير آنها. در چنين پروژهاي از نسل جديدي از فناوريهاي ارتباطاتي و رايانهاي استفاده ميشود تا ضمن كم شدن حجم بالاي سفرهاي بيمورد درونشهري، كمك قابل توجهي به بهبود كيفيت هوا نيز بشود.
اگر تا ديروز به سيستمهاي توليد انرژي و تامينكننده گرمايش و سرمايش در خانهها و ادارهها با ديد سنتي نگاه ميشد، اكنون شرايط تغيير كرده، چون زمين در مقايسه با چند قرن پيش گرمتر و آلودهتر شده است. صفحات خورشيدي به تدريج به خانهها و ادارهها راه پيدا ميكنند تا سيستمهاي گرمايشي و سرمايشي سنتي را كه بيشتر با تكيه بر سوختهاي فسيلي كار ميكنند، از رده خارج كنند.
ساختمانسازي سبز بدون تكيه بر چنين فناورياي تقريبا بيمعني است، چون تا زماني كه منبع توليد انرژي مورد نياز در سازهها به عنوان يك اصل مهم در نظر گرفته نشود، استفاده از بلوكهاي سبز سيماني و ديوارهاي پيشساخته مبتني بر مواد جديد، به تنهايي نميتوانند دردي از مشكلات زيستمحيطي صنايع ساختمانسازي جهان درمان كنند. استفاده از نسل جديد لولههاي پلاستيكي كه پلاستيك سبز نام دارند و در سيستم لولهكشي آب سازهها به كار گرفته ميشوند نيز، ايده اميدواركنندهاي است كه به تازگي در ساخت بناها مورد توجه قرار ميگيرد؛ لولههايي كه تقريبا صددرصد تجديدپذير هستند و هيچ گاه مهمان هميشگي محيط زيست نخواهند بود.